Osmanlı şehzadeleri 250 yıl Topkapı Sarayı’nın Şehzadeler Dairesi’nde yaşadıktan sonra ilk kez  veliaht olarak Abdülaziz ve Murat Efendi Kadıköy’de Kurbağalıdere Köşkü’nde yaşamışlardır. Bugün köşkün kalıntısı olarak sadece bir hamam harabesi vardır.

        Tanzimat döneminde Kadıköy’e yerleşen ilk devlet adamlarının en ünlüsü, Sultan Abdülmecit ve Abdülaziz devirlerinde sık sık Seraskerlik (Harbiye Nazırlığı) görevine getirilen ve Cihan Seraskeri diye tanıtılan Rıza Paşa’dır (1807-1877). Mühürdar Caddesi’nden Moda Çarşısı’na kadar uzanan geniş bir arazi içinde büyük  bir konağı vardı. Bugün yok olmuştur.

Ahmet Eyüp Paşa (1834-1894): Feneryolu’ndaki geniş arazisi içinde saray yavrusu bir köşkü vardı. Daha sonra köşk yıktırılmıştır.

Ahmet Muhtar Paşa (1839-1918): Feneryolu’nda köşkü vardı.

Gazi Osman Paşa Köşkü (1832-1900): Göztepe’de Tütüncü Mehmet Efendi Caddesi’nde köşkü vardı.

Deli Fuat Paşa (1835-1931): Kalamış- Fenerbahçe Caddesi’nde görkemli bir bina yaptırmıştı.

Gazi Edhem Paşa (1844-1909): Kozyatağı’ndaki köşkünün büyük arazisine bugün PTT Hastanesi kurulmuştur.

II.Abdülhamit devrinde paşaların birçoğu Kadıköy’de ev yaptırmışlardır: Bahriye Nazırı Bozcaada’lı Hasan Hüsnü Paşa’nın Kurbağalıdere semtinde yaptırdığı cami ve Yakacık’taki bağı, bahçesi ve köşkü, Maarif Nazırı Zühdü Paşa’nın Kızıltoprak’ta yaptırdığı cami ve yakınındaki köşkü vs.

Edebiyat-ı Cedide’den Cenap Şahabeddin, Hüseyin Suad, Sülayman Nazif, Halid Fahri…

Sonradan Kadıköy’de yaşayan yazarlar şunlardır:

        Ahmed Rasim, Şemseddin Sami, Ziya Paşa, Faruk Nafiz, Ömer Seyfeddin, Necip Fazıl, Ahmed Haşim, Reşad Nuri, Salih Zeki, Celal Bayar, Kazım Karabekir, Celal Esad Arseven, Salih Cimcoz, Çetin Altan, Ahmet Altan, Haldun Taner, Melih Cevdet, Cemal Kutay, Muhsin Ertuğrul, Özdemir Asaf, Kemal Tahir, Çetin Emeç, Tekin Erer, Mümtaz Faik Fenik, Adviye Fenik, Dr. Müfit Ekdal,  Fazıl Hüsnü Dağlarca,  Prof. Dr. Akile Gürsoy,  Prof. Dr. Emine Gürsoy Naskali ve daha niceleri, niceleri…

Kadıköy’de yaşayan politikacıların bazıları şunlardır:

        Osman Kavrakoğlu, Nurullah Sümer, Muammer Eriş, Osmanzade Hamdi Aksoy, Kazım Özalp, Cemil Topuzlu, Zeki Sporel, Şemsettin Günaltay, Fahrettin Kerim Gökay,Vefa Poyraz, Necmi Nuri Yücel, Celal Yardımcı, Hasan Polatkan, Nevzat Ayaz, Saadettin Bilgiç, Mehmet Turgut, Fahri Atabek, Bedrettin Dalan, Prof. Dr. Orhan Oğuz, Dr. Ahmet İhsan Gürsoy, Dr. Nilüfer Gürsoy ve daha birçokları…

Kadıköy’ün Tiyatro Sanatçıları:

        Kınar Hanım, Reşad Rıdvan Bey, Nureddin Şefkati, Reşidpaşazade Akif ve Ailesi, Müjdat Gezen…

Kadıköy’ün Musiki Şöhretleri:

        Leyla Saz Hanımefendi, Ali Rıfat Çağatay, Lemi Atlı, Sinekeman Nuri Bey, Ökte Ailesi, Kemal Niyazi, Fuad Sorguç, Münir Nureddin Selçuk, Selahaddin Pınar, Enise ve Fulya Hanımlar, Neveser Kökdeş, Halil Can, Osman Nihad Akın, Haluk Recai…

Kadıköy’ün Batı Müziği Sanatçıları:

        Zati Arca, Osman Zeki Üngör, Ekrem Zeki Ün, Verda Ün, Emine Erel, Ömer Refik Yaltkaya, Nurettin Şazi Kösemihl, İdil Biret Ailesi, Suna Kan, Leyla Pamir, Ayşegül Sarıca, Faruk Yener, Mehveş Emeç,  Hulusi Öktem, Eşref Antikacı, Ziya Aydıntan…ve Rock Müziği sanatçısı Barış Manço.

Heykeltıraş: Yavuz Görey.
           

Kadıköy’de İlk Türk Kadın Oyuncu: “Afife Jale”

        Kadıköy’deki tiyatro ve sinemaların yeri bakımından en eskisi, dört kez isim değiştiren ve en son “Reks” adı verilen sinemadır. Daha önce Apollon, Febüs ve Hale isimlerini taşımıştır. 1920 yılı sonbaharında Apollon Tiyatrosu’nun adı, ilk Türk kadın oyuncu Afife Jale’nin “Tatlı Sır” oyunuyla sahneye çıktığı bina olarak tiyatro tarihimize geçmiştir.

Kaynak: Zehra Kardeş - Benim Kadıköy'üm